Rayski, Ludomił Antoni

Ludomił Antoni Rayski


polski generał, pilot, inżynier, dowódca i współtwórca polskiego lotnictwa wojskowego. Ur. 29 grudnia 1892 w Czasławiu pod Krakowem.


Przed I wojną światową należał do Związku Strzeleckiego, następnie w Legionach Piłsudskiego. Po przystąpieniu Turcji do wojny walczył w szeregach jej wojsk jako oficer lotnictwa.


W 1919 wstąpił do lotnictwa polskiego. W 1920 r. dokonał (wespół z późniejszym dyrektorem PZL inż. Witoldem Rumbowiczem udanego przelotu z Włoch do Polski na zakupionym, licencyjnym samolocie Ansaldo A-300. Następnie objął stanowisko komendanta Wyższej Szkoły Pilotów na Ławicy w Poznaniu. Od 1921 w IV Departamencie Żeglugi Powietrznej, następnie zastępca szefa departamentu gen. Armanda Leveque'a. W 1925 na samolocie Breguet 19 dokonał (z mechanikiem, sierż. Leonardem Kubiakiem) przelotu dookoła Morza Śródziemnego.


Od 1 listopada 1924 r. był słuchaczem III kursu doszkolenia Wyższej Szkoły Wojennej (stacjonarnego). Po ukończeniu tej uczelni 15 października 1925 r. został samodzielnym referentem lotnictwa w Oddziale IIIa Biura Ścisłej Rady Wojennej. Po przewrocie majowym 6 maja 1926 r. został p.o. szefa Departamentu IV Żeglugi Powietrznej, a następnie w wyniku zmian organizacyjnych w Ministerstwie SPraw Wojskowych:
* p.o. szefa Departamentu IV Lotnictwa – od 28 czerwca 1926 r.;
* szefem Departamentu IV Lotnictwa – od 12 maja 1927 r.;
* szefem Departamentu IV Aeronautyki – od 29 kwietnia 1929 r.;
* dowódcą lotnictwa – od 1 sierpnia 1936 r.


1 stycznia 1934 r. został mianowany na stopień generała brygady.


Wiedząc o nienajlepszych właściwościach francuskich maszyn (SPAD 51C1, SPAD 61C1, Farman F-68 Goliath) postanowił oprzeć zaopatrzenie w sprzęt na bazie rodzimej produkcji. Z uwagi na liczne malwersacje finansowe (spółka Francopol) dążył do upaństwowienia całego przemysłu lotniczego w Polsce, nawet dobrze zarządzanych wytwórni prywatnych (DWL-RWD). W II poł. lat 30. doszło do fiaska z samolotem pościgowym PZL-38 Wilk, niepowodzeniem zakończyła się kwestia silnika "Foka" i Lotnctwo Polskie miało sprzęt coraz bardziej ustępujący maszynom potencjalnych wrogów.


W marcu 1939 r. zażądał radykalnego wzrostu nakładów na rozwój lotnictwa. Ponieważ uzyskał odmowę, więc podał się do dymisji, która została przyjęta. 19 marca 1939 r. został przeniesiony do dyspozycji II wiceministra spraw wojskowych.


Była to bardzo brzemienna w skutkach decyzja, poważnie ciążąca nad wykorzystaniem posiadanych sił lotniczych w kampanii wrześniowej, a zwłaszcza późno sformowanej Brygady Bombowej. Wysłany do Anglii w sprawie zakupów sprzętu dla polskiego lotnictwa wojskowego powrócił do kraju na dwa tygodnie przed wybuchem wojny. 23 sierpnia 1939 r. został zastępcą II wiceministra spraw wojskowych.


W czasie kampanii wrześniowej w 1939 r. jego prośby o przydział bojowy zostały odrzucone. Ostatecznie otrzymał nadzór nad ewakuacją polskiego złota i 18 września przekroczył granicę Polski. Przez Rumunię przedostał się do Francji, gdzie ponownie bezskutecznie prosił o przydział bojowy.


Rozgoryczony, rozpowszechniał wśród lotników napisany przez siebie "Memoriał paryski". Treść memoriału i odmowa wyjazdu do obozu w Carisay spowodowały, że gen. Rayski został oddany pod sąd wojenny i skazany na 10 miesięcy więzienia, wyrok jednak nie został wykonany. Zgłosił się jako ochotnik na wojnę fińsko-radziecką, lecz ta właśnie się skończyła.


Powrócił do Paryża, pod który podchodziły już jednak wojska niemieckie. Odpłynął do Wielkiej Brytanii i został umieszczony w obozie Rothesay w Szkocji. W 1941 r., zwolniony po interwencji władz brytyjskich, został przyjęty do RAF. Po śmierci Naczelnego Wodza gen. Władysława Sikorskiego przyjęty do Polskich Sił Powietrznych. Objął funkcję dowódcy Polskich Sił Powietrznych na Środkowym Wschodzie. W sumie podczas II wojny światowej spędził za sterami 21 typów samolotów 1519 godzin, w tym w polskich dywizjonach - około 100 godzin.Miarą zaangażowania w sprawy Polski były jego ochotnicze loty (jako drugi pilot) ze zrzutami dla powstania warszawskiego. Miał wtedy prawie 52 lata(!).


Proces rehabilitacji rozpoczął się w lutym 1944 r. od uchwały Sądu Honorowego dla generałów o niestawianiu gen. Rayskiego przed sądem. Zdemobilizowany w kwietniu 1949 r. przez 17 lat pracował instytucie topograficznym jako kreślarz, nie angażując się w działalność polityczną. Przez sześć lat piastuje funkcję prezesa Stowarzyszenia Lotników Polskich w Wielkiej Brytanii, a do śmierci pozostaje członkiem Komitetu Honorowego.


Pełne oczyszczenie od zarzutów nastąpiło 2 kwietnia 1977 r. przed komisją pod przewodnictwem gen. dyw. Zygmunta Bohusza-Szyszki.


Zmarł 11 kwietnia 1977 r., jego zwłoki zostały spopielone i złożone na cmentarzu w Newark. W maju 1993 r. prochy gen. Rayskiego sprowadzono do Polski i 22 maja złożono w Katedrze Polowej WP w Warszawie.


Był autorem książki Słowa prawdy o lotnictwie polskim 1919-1939, Londyn 1948.


Źródło: P. Stawecki, Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918-1939, Warszawa 1994.
URL : https://www.valka.cz/Rayski-Ludomil-Antoni-t60581#218422 Verze : 0
Generał brygady Ludomil Antoni Korab RAYSKI (29 Dec 1892 - 11 Apr 1977)


1926 - 1936: Chief of Aviation Department, Ministry of War
1934: Promoted to Generał brygady
1936 - 1939: Commander-in-Chief of the Air Force


Principal sources:
Generalicja Polska (I & II), by Henryk P. Kosk
Andris J. Kursietis, personal archives
URL : https://www.valka.cz/Rayski-Ludomil-Antoni-t60581#238857 Verze : 0
Diskusní příspěvek Faktografický příspěvek
Přílohy

Přidejte se k nám

Věříme, že mezi Vámi jsou lidé s různými zájmy a zkušenostmi, kteří by mohli přispět svými znalostmi a nápady. Pokud máte rádi vojenskou historii a máte zkušenosti s historickým výzkumem, psaním článků, editací textů, moderováním, tvorbou obrázků, grafiky nebo videí, nebo prostě jen máte chuť se zapojit do našeho unikátního systému, můžete se k nám připojit a pomoci nám vytvářet obsah, který bude zajímavý a přínosný pro ostatní čtenáře.

Zjistit více